ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ : ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

 Αγαπητοί φίλοι σας ενημερώνουμε ότι την Δευτέρα 24 Σεπτεμβρίου 2012, ώρα 18.00 ο Περιβαλλοντικός Σύλλογος Περιστερίου οργανώνει συζήτηση για το μέλλον της πόλης. H συζήτηση θα γίνει στο ΚΥΒΕ , Εθνάρχου Μακαρίου 1, στο Περιστέρι.

Η συζήτησή μας θα περιστραφεί κυρίως γύρω από τους άξονες  Περιβάλλον, Εκπαίδευση, Πολιτισμός, Παγκόσμια Ιθαγένεια. Σας αποστέλλω συνημμένα και το κείμενο εισήγησης. Επίσης στην εκδήλωση θα γίνουν ολιγόλεπτες παρεμβάσεις από φορείς ή συμμετέχοντες.

Πουλιάσης Αλέξης. Γραμματέας ΔΣ 

 

Σχεδιάζοντάς μιά πράσινη πολη.

Αντιμετωπίζοντας μια θεματική όπως αυτή της λειτουργίας της πόλης θετικά, δηλαδή με την

έννοια της θέσης και των προτάσεων βρίσκομαι μπροστά σε δυο αξιακά διλήμματα: κατ’

αρχήν αν τα όσα αναφερθούν έχουν λόγο να αναφερθούν, αν δηλαδή ασχοληθεί κάποιος

σοβαρά με αυτά, και δεν εννοώ ασφαλώς να συμφωνήσει αναγκαστικά, και δεύτερο αν,

λόγω ακαδημαϊκής ενασχόλησης, μπαίνω σε αλλότρια χωράφια, αυτά δηλαδή του

πολεοδόμου, του πολιτικού μηχανικού, του αρχιτέκτονα κ.ο.κ.

Για το πρώτο η μόνη δικαιολογία που έχω είναι του αθεράπευτα, πιθανόν ουτοπικά,

αισιόδοξου. Για το δεύτερο, που είναι πιο σοβαρό, θα επικαλεστώ την ιδιότητα του

περιβαλλοντολόγου, του «γνώστη» δηλαδή των αρχών του βιώσιμου περιβαλλοντικά

αστικού οικοσυστήματος, ιδιότητα που συχνά-πυκνά οι μηχανικοί αξιολογούν δεύτερη ή

τρίτη, μετά τα οικονομικά ή άλλα δεδομένα.

Όμως η προσέγγιση της πόλης έχει και πολιτική συνισταμένη, θα έλεγα μάλιστα έντονα

πολιτική, η οποία πιστεύω ότι είναι αφετηριακή για οποιαδήποτε συζήτηση ακολουθήσει. Για

παράδειγμα έχει μεγάλη σπουδαιότητα αν κάποιος θεωρεί την πόλη σαν μέσον

προσπορισμού κέρδους, αδιαφορώντας για θέματα ποιότητας ζωής των κατοίκων και

περιβαλλοντικών παραμέτρων, ή αν δίδει στα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά σε

πρωταρχική σημασία.

Στην πρώτη περίπτωση, που θα έχουμε την ευκαιρία να κουβεντιάσουμε παρακάτω,

εντάσσονται χαρακτηριστικά «δεξιών-συντηρητικών» πολιτικών, ενίοτε μάλιστα «ακραία

συντηρητικών», στη δεύτερη, «αριστερών-ανθρωπιστικών» ιδεολογιών, αν και πρέπει να

προσθέσω ότι οι όροι αυτοί είναι ιδιαίτερα απλουστευτικοί και αναφέρονται μόνο για να

υπάρξει κάποια πρωτοβάθμια κατανόηση.

Θα προσπαθήσω μάλιστα να είμαι ιδιαίτερα σύντομος μια που ο χώρος για ένα άρθρο σε

εφημερίδα είναι ιδιαίτερα πολύτιμος.

Σήμερα περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού έχει εγκατασταθεί στις πόλεις.

Υπήρξε λοιπόν η ανάγκη να εξεταστεί ο ρόλος τους στο παγκόσμιο οικοσύστημα καθώς και η

διατύπωση αρχών που θα προσδιορίζουν το αξιοβίωτο στις πόλεις αυτές, που αποκαλούνται

«πράσινες πόλεις» ή «αξιοβίωτες πόλεις».

Πριν προχωρήσουμε όμως σ’ αυτά πρέπει να μιλήσουμε για το δίπολο «πόλη- κατοικία». Το

δίπολο αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη αντιθετικό, αλλά λειτουργεί παράλληλα

αλληλοσυμπληρούμενο, όπως ας πούμε το θετικό και το αρνητικό ιόν συνυπάρχουν μέσα σ’

ένα μόριο, ή όπως ο Βόρειος και ο Νότιος πόλος του μαγνήτη. Γενικά η πόλη σηματοδοτεί το

δημόσιο, την κοινότητα, ενώ η κατοικία την ασφάλεια, την μήτρα δηλαδή που θα μας

προσφέρει ασφάλεια.

Δυστυχώς σήμερα η προσέγγιση της έννοιας της πόλης, έχει μετατοπιστεί και έχει

αποκτήσει άλλα χαρακτηριστικά. Ας πούμε τα χαρακτηριστικά του απειλητικού δάσους

που καραδοκεί ο κακός λύκος στις σκιές, όπου διάφοροι «έγχρωμοι», «πρεζόνια»,

οροθετικές σεξουαλικές παγίδες αλλοδαπών γυναικών, ληστές και συμμορίτες, απειλούν

την ασφάλεια των πολιτών. Όπου οι διαδηλωτές καταστρέφουν την εμπορική κίνηση των

καταστημάτων. Ο στόχος βέβαια είναι η απαξίωση της πόλης σαν ενδιαίτημα της

κοινότητας, σαν χώρος ζύμωσης ιδεών, σαν χώρος ανάπτυξης πρωτοβουλιών που θα ήταν

αντίθετες με την κρατούσα πολιτική που δημιουργεί συνθήκες ακραίας αδικίας.

Η κατοικία εξελίσσεται σε συστατικό πόλο του δίπολου, σύμφωνα πάντα, με τον

συντηρητικό σχεδιασμό με χαρακτηριστικά αφ’ ενός «μουσείου», όπου οι πολίτες

παρακολουθούν την έκθεση των γεγονότων, πολιτικών, αθλητικών, καλλιτεχνικών σαν

αυτά να εκτίθενται σε εκθετήρια μουσείου, αφετέρου μέσω μια ψυχολογίας-ιδεολογίας

«τηλεόραση απέναντι στον καναπέ» της οικογένειας, με όλα τα χαρακτηριστικά της

αποξένωσης απομόνωσης κ.λπ. (Ιαν Μακ Λιούαν: το μέσον είναι το μήνυμα)

Δυστυχώς γεγονότα που εξελίσσονται στην χώρα είναι τόσο έντονα που θρυμματίζουν αυτό

το σοφά μελετημένο δίπολο. Η «αγία οικογένεια των νοικοκυραίων» και της ιερής «σιωπηλής

πλειοψηφίας» άλλων εποχών, τώρα μετρά θύματα της καλπάζουσας ανεργίας, αναγκάζεται

να εξανεμίσει τις πενιχρές της οικονομίες στα χαράτσια μια που τα τοκοχρεολύσια των

τραπεζικών δανείων έχουν ασφαλώς προτεραιότητα. Μπροστά στο φόβο λοιπόν της

επέκτασης της οικειοποίησης-ιδιωτικοποίησης της πόλης, ή τμημάτων της από λογής, λογής

«αγανακτισμένους», συνελεύσεις των πλατειών, καταλήψεις κ.λπ. τρομερά κατά την

νοοτροπία τους φαινόμενα, εντείνεται η εφαρμογή της βίαιης καταστολής.

Παράλληλα παρατηρούμε στους δημόσιους χώρους φαινόμενα έρποντος φασισμού όπως

αυτό της εκστρατείας θυματοποίησης των οροθετικών εκδιδομένων γυναικών, των

επιχειρήσεων τύπου «Ξένιος Ζεύς» αλλά και, αν είναι δυνατόν, της επίσημης υιοθέτησης της

αυτοδικίας αλλά και της συλλογικής ευθύνης, ένα από τα πιο μαύρα φαινόμενα της

ανθρώπινης ιστορίας (βλέπε Κου Κλουξ Κλαν και ναζιστικών τακτικών τύπου Διστόμου,

Άουσβιτς κ.λπ.).

Ασφαλώς η αναζήτηση του εσωτερικού εχθρού υπήρξε ανέκαθεν μια προσφιλής μέθοδος

που εφαρμόστηκε συχνά για την παραπλάνηση των πολιτών. Όμως η ταυτοποίηση των

δημόσιων χώρων με την έλλειψη ασφάλειας, αποκρύπτοντας τις πραγματικές αιτίες της,

είναι ιδιαίτερα απεχθής και επικίνδυνη θα πρόσθετα.

Ο λόγος είναι ότι πλέον εμφανίζονται στην πόλη χαρακτηριστικά «στρατοπέδου

συγκέντρωσης», όπου οι ανέστιοι, οι απελπισμένοι, οι μετανάστες (όχι αναγκαστικά

παράνομοι, αλλά και μόνο λόγω χρώματος), οι διαφορετικοί, παίζουν το ρόλο των

εγκλείστων του Άουσβιτς, και αποτελούν θύματα των όποιων παραστρατιωτικών ομάδων

αποφασίσουν να υιοθετήσουν τον ρόλο και τις εξουσίες του ισχυρότερου, αλλά και του

νομιμοποιημένου από την κοινή γνώμη, όπως αυτή εκφράζεται ασφαλώς από τα ΜΜΕ

(βλέπε δολοφονία δια λιθοβολισμού μετανάστη εν μέσω Αυγούστου, από «άγνωστους»

μοτοσικλετιστές.

Είναι προφανές ότι τα χαρακτηριστικά μιας αξιοβίωτης, μιας πράσινης πόλης, βρίσκονται

στον αντίποδα των λογικών που πολύ σύντομα περιγράψαμε παραπάνω, και οι οποίες σε

μικρότερη ή μεγαλύτερη έκταση συναντώνται στο Περιστέρι.

Τα χαρακτηριστικά που πρέπει να υιοθετήσουμε για μια τέτοια αξιοβίωτη πόλη συνδυάζουν

τα χαρακτηριστικά ενός νέου ανθρωπισμού, ένα πολυπολιτισμικό πολιτισμό, μια κοινωνία

αλληλεγγύης, μια καθημερινότητα χαμηλής έντασης και ασφαλώς μια οικολογική

προσέγγιση που θα προστατεύει όλες τις έμβιες υπάρξεις.

Η πόλη στο δρόμο προς ένα νέο ανθρωπισμό

Οι προσεγγίσεις στην αστική λειτουργία με έμφαση το περιβάλλον, παρουσιάζονται κυρίως

μέσα από τους όρους «πράσινη πόλη» και «αξιοβίωτη πόλη». Παράλληλα η οικονομική

ανάπτυξη σε σχέση με το οικολογικό αποτύπωμα και την κοινωνική διάρθρωση των πόλεων

παρουσιάζονται στην «Τοπική ατζέντα 21» .

Σύμφωνα με την πρώτη (πράσινη) προσέγγιση δίδεται έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας,

στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, στη μείωση των απορριμμάτων και την ανακύκλωση

τους, στο σχεδιασμό του αστικού περιβάλλοντος, στο φυσικό περιβάλλον, στο κυκλοφοριακό

και στην διαχείριση του νερού.

Σύμφωνα με τη δεύτερη (βιώσιμη ανάπτυξη), δίδεται έμφαση στη μείωση των

περιβαλλοντικών πιέσεων που προκαλεί η οικονομική-πληθυσμιακή μεγέθυνση, και

προάγει τη συνέργεια και τις αμοιβαία ενισχυόμενες σχέσεις μεταξύ περιβάλλοντος και

οικονομίας, κυρίως με την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που παρέχει η αγορά στις

περιβαλλοντικές επενδύσεις υποδομών, στην περιβαλλοντική βιομηχανία, στις

περιβαλλοντικά αποδεκτές τεχνολογίες και στα περιβαλλοντικά αγαθά και υπηρεσίες.

Παράλληλα στα πλαίσια των παραπάνω τίθενται ζητήματα σχέσεων μεταξύ των ανθρωπίνων

δικαιωμάτων και της αειφορίας και προτείνεται μια ουμανιστική αντίληψη περί

ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βιωσιμότητας που μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη. (Human

Rights, Sustainability and Standing: A Humanist Perspective. Jonathan Barrett. The Open

Polytechnic of New Zealand website:

http://www.openpolytechnic.ac.nz/facultyandresearch/research/wp